پراکسیس

غزل شماره ۴۵۷

گریه ام خنده نما خنده ام اندوه فزا

سعدی (۷۸)

غزل شماره ۱۵۴

تو بدین چشم مست و پیشانی / دل ما بازپس نخواهی داد

غزل شماره ۴۵۶

صبوحی می زند برگ گل از شبنم

سعدی (۷۷)

غزل شماره ۱۵۳

دشمنان سعدی در روزگار او، به احتمال زیاد، دو گروه بوده‌اند: نخست زاهدان و فقهای خشک‌اندیش که سخنان آزاداندیشانه و طبع لذت‌جوی او را کفرآمیز می‌شمردند؛ دوم شاعران و سخنوران رقیب که در حسد از شهرت و نفوذ سخن او، به نکوهش و بدگویی می‌پرداختند. این دو گروه در جوامع امروز نیز، به شکل‌های دیگر، همچنان قابل شناسایی‌اند.

دوش در واقعه دیدم که نگارین می‌گفت / سعدیا گوش مکن بر سخن اعدایت

سعدی (۷۵)

غزل شماره ۱۴۹

حالا بعضی‌ها اصرار دارند که در شعر فارسی معشوق واقعی خدای عزوجل است، من کاری ندارم. لذت خواندن بیت زیر در این است که بتوانی تصویر سازی کنی.

چه لطیفست قبا بر تن چون سرو روانت / آه اگر چون کمرم دست رسیدی به میانت

غزل شماره ۴۴۴

رمیده تا نشود رام بر نمی گردد

غزل شماره ۴۳۲

حباب از بس به خود بالید در دریا نمی‌گنجد

سعدی (۳۶)

غزل شماره ۷۵

شاعر پیکی می‌نوشد و می‌نویسد «این شادی کسی که در دور خرم است».

غم شربتی ز خون دلم نوش کرد و گفت / این شادی کسی که در دور خُرم‌ست

تنها دل من‌ست گرفتار در غمان / یا خود در این زمانه دل شادمان کم‌ست

سعدی (۳۵)

غزل شماره ۷۳

در زمان سعدی هم ناصحان که همان آمران به معروف و ناهیان از منکر باشند در کار بقیه دخالت می‌کرده‌اند.

دیده از دیدار خوبان برگرفتن مشکل‌ست / هر که ما را این نصیحت می‌کند بی‌حاصل است

شاعر بارها در نوشته‌هایش می‌خواهد از آنچه راه و رسم معمول (عرف دینی جامعه) خود را جدا کند اما ظاهرا برایش میسر نیست.

پیش از این من دعوی پرهیزگاری کردمی / باز می‌گویم که هر دعوی که کردم باطل‌ست

سعدی (۳۱)

غزل شماره ۶۲

این دو بیت فضایی سینمایی می‌تونه داشته باشه; داستانی هراس‌آور و تلخ.

آن خون کسی ریخته‌ای یا می سرخ است / یا توت سیاه است که بر جامه چکیده‌ست

با جمله برآمیزی و از ما بگریزی / جرم از تو نباشد گنه از بخت رمیده‌ست

غزل شماره ۳۳۰

تهمت بیهوده ای بر جام و ساغر می زنند / غارت جان اسیر ای دوستان پیداست کیست

سعدی (۳۰)

غزل شماره ۵۹

شاعر معنای زیبایی به کلمه «رفتار» بخشیده است. بافت متن طوری است که خواننده کلمه «رفتار آمده‌ست» را می‌تواند در چند معنا تصور کند: ظاهر شدن، راه رفتن، عشوه کردن.

آن تویی یا سرو بستانی به رفتار آمده‌ست / یا ملک در صورت مردم به گفتار آمده‌ست

غزل شماره ۳۲۸

نرخ شراب چند و بهای کباب چیست

سعدی (۲۷)

غزل شماره ۵۱

در متون نویسنده با این تعارضات زیاد مواجه می‌شود: می‌خوام اما نمی‌توانم، می‌خواهم اما نمی‌شود، سخن دوست پیش دشمن، ظاهر شدن حال درون

خواهم اندر طلبت عمر به پایان آورد / گرچه راهم نه به اندازهٔ پای طلب است

هر قضایی سببی دارد و من در غم دوست / اجلم می‌کشد و درد فراقش سبب است

سخن خویش به بیگانه نمی‌یارم گفت / گله از دوست به دشمن نه طریق ادب است

لیکن این حال محال است که پنهان ماند / تو زره می‌دری و پرده سعدی قصب است

سعدی (۱۷)

غزل ۱۶

عده‌ای این بیت را غرقه شدن عارف در دریای عشق و غم الاهی تفسیر می‌کنند.

من این نوع از علاقه به بندگی را متافیزیکی شدن یک میل جنسی در نویسنده تفسیر می‌کنم.

سعدی اندر کف جلاد غمت می‌گوید / بنده‌ام بنده به کشتن ده و مفروش مرا

غزل شماره ۲۹۵

اسیر یک نظر بودم همه عمر

غزل شماره ۲۹۴

عالم به دور چشم تو میخانه گشته است

غزل ۲۸۷

معشوق ریش دار، بهشتِ نظاره است!

عالم تمام یک جگر پاره پاره است

با دوست می بنوش که عمر دوباره است

غزل شماره ۲۷۲

گل به سر ساغر به کف پا در حنا می آید آه / بیقراری‌های ما جوش قراری کرده است

غزل شماره ۲۴۵

کو دماغی که کنم تربیت هوش کسی / گفتگویی که به گوشی نرسد باب من است

غزل شماره ۲۳۸

دعوی فهمیدگی را حاجت اثبات نیست / معنی پیچیده را لطف بیان، ناگفتن است؟

غزل شماره ۲۳۷

چها گل می کند در عشقبازی

غزل شماره ۲۳۶

به زیر تیغ تو بی اختیار می رقصیم / ز سرگذشتگی ما کمینه بازی ماست

غزل ۶۸

ز ما هم می توان پرسید احوالی، چه خواهد شد / زکات امتحانها می‌توان کرد، امتحانی را

غزل شماره ۴۷

ادراکِ روحِ مامِ فلک شد حکیم را

غزل شماره ۳۸

یکی از دوستانم پس از سالها اقامت در کانادا افسرده شده بود و به توصیه پزشک برای سفر به ایران آمده بود. از اسیر برایش نقل قول کردم که

بلبل گل‌های شوخ از دور بودن خوشتر است / سیر باغ آرزو بیزار می‌سازد مرا

دوستی دیگر که حساب بانکی پر از پول دارد و ملک و املاک بسیاری به نامش است. چند وقتی است دچار تنش و اضطراب فراوان است و به توصیه دکتر باید استراحت کند. پزشکش داروی خواب آور برایش تجویز کرده. به او گفتم:

غفلتم تعمیرِ آگاهی است، دیدم بارها / چشم خواب آلودِ من، بیدار می‌سازد مرا